Bật mí các loại gia vị tốt cho sức khỏe

Gia vị không chỉ là những thành phần gia tăng hương vị đặc trưng cho món ăn mà còn chứa nhiều dinh dưỡng quý giá, mang lại nhiều lợi ích bất ngờ cho sức khỏe. Các loại gia vị nấu ăn quen thuộc trong gian bếp có thể là “liều thuốc” tự nhiên giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm viêm nhiễm, và thậm chí hỗ trợ phòng ngừa nhiều bệnh lý nguy hiểm. Trong bài viết này, Cao đẳng Du lịch Sài Gòn những loại các loại gia vị tốt cho sức khỏe, để từ đó biết cách tận dụng tối đa chúng trong bữa ăn hàng ngày. 

Một số các loại gia vị tốt cho sức khỏe

Gia vị là gì?

Gia vị là những nguyên liệu hoặc hợp chất được thêm vào món ăn trong quá trình nấu nướng hoặc chuẩn bị để tạo ra hương vị, mùi thơm, màu sắc và độ cân bằng nhất định. Chúng thường chia làm hai loại chính: các loại gia vị tự nhiên (muối, đường, tiêu, tỏi, ớt, hành, gừng, thảo mộc…) và các loại gia vị được chế biến sẵn (nước mắm, xì dầu, bột ngọt, các loại tương sốt…). Ngoài việc làm cho món ăn trở nên hấp dẫn hơn, gia vị còn có thể có lợi ích cho sức khỏe, chẳng hạn như gừng giúp tiêu hóa tốt, hay nghệ có đặc tính chống viêm. 

Điểm danh các loại gia vị tốt cho sức khỏe

Gia vị không chỉ làm tăng hương vị món ăn mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Dưới đây là danh sách các loại gia vị vừa ngon vừa tốt cho cơ thể:  

Nghệ

Củ nghệ (Curcuma longa), một loại cây thuộc họ Gừng (Zingiberaceae), có màu vàng cam đặc trưng, mang hương thơm nhẹ và vị cay dịu, là thành phần phổ biến trong ẩm thực. Có thể sử dụng nghệ dưới dạng bột nghệ (được nghiền mịn từ củ nghệ khô) hoặc sử dụng nghệ tươi thái lát. 

Gia vị nghệ được sử dụng để tạo màu sắc hấp dẫn và tăng hương vị cho các món ăn như cà ri, kho, súp, và cơm. Ngoài ra, nghệ còn nổi tiếng với hàm lượng curcumin, một hợp chất có đặc tính chống viêm, chống oxy hóa và nhiều lợi ích sức khỏe khác, như hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường miễn dịch.

Bột nghệ và củ nghệ

Gừng

Củ gừng (Zingiber officinale), một loại thực vật thuộc họ Gừng (Zingiberaceae), là một trong các loại gia vị tốt cho sức khỏe quen thuộc trong ẩm thực, có vị cay nồng, hơi ngọt và hương thơm đặc trưng. Gừng thường được sử dụng ở nhiều dạng khác nhau, như gừng tươi, gừng khô thái lát, bột gừng, hoặc gừng ngâm.

Trong nấu ăn, gia vị gừng thường được sử dụng để làm tăng hương vị và cân bằng mùi tanh trong các món như thịt, cá, súp, kho hoặc trà. Gừng không chỉ mang lại sự thơm ngon mà còn rất tốt cho sức khỏe, nhờ các đặc tính chống viêm, hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường miễn dịch và làm ấm cơ thể. Đặc biệt, gừng còn được dùng để giảm buồn nôn và cải thiện lưu thông máu.

Bột gừng, gừng cắt lát và củ gừng

Quế

Quế (Cinnamomum), một loài cây thân gỗ thuộc họ Lauraceae, đặc trưng bởi lớp vỏ nhẵn màu xám với các vết nứt chạy dọc theo thân. Quế có hương thơm ấm áp, vị ngọt nhẹ và hơi cay, là một gia vị phổ biến trong nhiều nền ẩm thực trên thế giới. Sau khi được thu hoạch và sấy khô, quế được sử dụng trực tiếp ở dạng thanh hoặc nghiền thành bột mịn khi nấu ăn.

Gia vị quế thường được sử dụng để tăng hương vị cho các món ăn và thức uống như bánh nướng, cà phê, trà chai, món hầm hoặc nướng. Ngoài giá trị ẩm thực, quế còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, nhờ chứa cinnamaldehyde và các hợp chất chống oxy hóa, có khả năng kháng viêm, kiểm soát đường huyết và hỗ trợ tiêu hóa.

Bột quế và cây quế

Ớt cay

Capsicum, một chi thực vật thuộc họ Cà (Solanaceae), bao gồm các loại ớt và ớt chuông phổ biến trên thế giới. Tùy theo giống loài, Capsicum có thể có vị cay nồng hoặc không cay, thường được sử dụng làm gia vị, thực phẩm và nguyên liệu chế biến trong nhiều nền ẩm thực. Đây là một trong các loại gia vị tốt cho sức khỏe mà ít ai biết đến. Tuy nhiên, cần tiêu thụ ớt cần có mức độ phù hợp.

Capsicum có chứa capsaicin, hợp chất tạo ra độ cay đặc trưng, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe như thúc đẩy trao đổi chất, hỗ trợ hệ tuần hoàn và giảm đau. Ớt Capsicum được phân loại theo mức độ cay từ nhẹ đến rất cay, với một số giống nổi bật như ớt chuông (bell pepper), ớt Jalapeño, ớt Cayenne và ớt Habanero.

Gia vị ớt cay thường được sử dụng dưới nhiều hình thức như:

• Nguyên trái: Thường dùng trực tiếp trong các món hầm, nước dùng hoặc ngâm để giữ nguyên độ cay tự nhiên. Đôi khi 
• Lát ớt: Cắt lát mỏng, thường dùng để trang trí món ăn hoặc pha nước chấm.
• Ớt tươi băm nhỏ: Dùng trực tiếp trong món xào, canh, hoặc làm nước chấm.
• Ớt khô nghiền thành bột: Thường được thêm vào các món cà ri, mì hoặc món nướng.
• Tương ớt: Một dạng gia vị kết hợp, phù hợp để chấm hoặc tẩm ướp món ăn.

Thành phần hoạt chất chính trong ớt cay là capsaicin, mang lại không chỉ vị cay mà còn nhiều lợi ích sức khỏe như thúc đẩy quá trình trao đổi chất, kháng viêm, và kích thích tuần hoàn máu. Tuy nhiên, khi sử dụng cần lưu ý lượng dùng hợp lý để tránh kích ứng dạ dày.

Bột ớt khô và trái ớt khô

Tỏi

Củ tỏi (Allium sativum), một loại thực vật thuộc họ Hành (Amaryllidaceae), là một trong các loại gia vị tốt cho sức khỏe quen thuộc và được sử dụng phổ biến trong nhiều nền ẩm thực nhờ hương thơm đặc trưng và vị cay nhẹ nhưng hấp dẫn. Gia vị tỏi có nhiều dạng, bao gồm:

• Tỏi tươi: Băm nhỏ, đập dập hoặc thái lát để sử dụng trực tiếp trong nấu ăn.
• Tỏi khô: Sấy khô và nghiền thành bột tỏi, tiện lợi và bảo quản lâu hơn.
• Tỏi phi: Tỏi được chiên giòn, thường dùng làm topping cho các món ăn như cháo hoặc gỏi.

Không chỉ là gia vị làm dậy hương vị món ăn, tỏi còn nổi tiếng là một trong các loại gia vị tốt cho sức khỏe nhờ chứa hợp chất allicin. Tỏi có khả năng kháng khuẩn, tăng cường miễn dịch, cải thiện sức khỏe tim mạch và hỗ trợ tiêu hóa. Với tính đa dụng, gia vị tỏi không thể thiếu trong căn bếp của nhiều gia đình.

Tỏi băm và củ tỏi

Hồ tiêu

Hồ tiêu là sản phẩm chế biến từ hạt tiêu của cây hồ tiêu (Piper nigrum), một loại cây thân leo thuộc họ Hồ tiêu (Piperaceae). Hạt tiêu được thu hoạch và xử lý qua các phương pháp khác nhau để tạo ra các loại gia vị tiêu phổ biến như:

• Tiêu đen: Hạt tiêu được thu hoạch khi còn xanh và phơi khô, có vị cay nồng mạnh mẽ và hương thơm đặc trưng.
• Tiêu trắng: Hạt tiêu được ngâm để loại bỏ lớp vỏ ngoài, chỉ giữ lại nhân bên trong, mang vị cay nhẹ nhàng hơn.
• Tiêu xanh: Hạt tiêu tươi, được bảo quản trong muối hoặc giấm để giữ nguyên hương vị.

Hồ tiêu là một trong các loại gia vị tốt cho sức khỏe quan trọng trong ẩm thực, thường được sử dụng để tẩm ướp, nêm nếm và làm tăng hương vị của các món ăn, từ món súp, thịt nướng, đến các món hầm. Ngoài ra, hồ tiêu còn nổi tiếng với các lợi ích sức khỏe như hỗ trợ tiêu hóa, cải thiện tuần hoàn máu và có tính kháng khuẩn tự nhiên, nhờ vào hợp chất piperine trong hạt tiêu.

Hồ tiêu đen, trắng, đỏ

Rau mùi

Cây rau mùi (Coriandrum sativum), một loại thực vật thuộc họ Hoa tán (Apiaceae) thường được sử dụng dưới hai dạng chính: lá tươi và hạt khô. Mỗi loại mang lại hương vị và ứng dụng khác nhau trong ẩm thực.

• Lá rau mùi: Thường dùng tươi để trang trí và tăng hương thơm cho các món ăn như salad, súp, phở, hoặc món canh.
• Hạt rau mùi: Có thể sử dụng nguyên hạt hoặc xay thành bột. Hạt khô có hương vị đậm hơn, thường xuất hiện trong các món nướng, cà ri hoặc nước sốt.

Không chỉ vậy, rau mùi còn là một trong các loại gia vị tốt cho sức khỏe nhờ chứa nhiều chất chống oxy hóa, hỗ trợ tiêu hóa, giảm viêm, và cân bằng lượng đường trong máu. Lá rau mùi tươi cung cấp vitamin A, C và các khoáng chất thiết yếu.

Rau mùi

Bạc hà

Bạc hà, một trong các loại rau gia vị phổ biến nhất, là sản phẩm chế biến từ lá của cây bạc hà (Mentha), một loại thảo mộc thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae). Với hương thơm tươi mát và vị cay nhẹ đặc trưng, bạc hà được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực và pha chế.

Gia vị bạc hà thường được sử dụng ở dạng:

• Lá bạc hà tươi: Dùng để làm tăng hương vị cho các món salad, súp, hoặc trang trí cho món tráng miệng và thức uống.
• Tinh dầu bạc hà: Dùng trong các công thức đồ uống hoặc món ăn cần hương vị đậm hơn.
• Lá bạc hà sấy khô: Có thể nghiền thành bột hoặc sử dụng trực tiếp trong các món hầm, nước sốt hoặc bánh.

Không chỉ vậy, bạc hà còn là một trong các loại gia vị tốt cho sức khỏe nhờ chứa menthol, một hợp chất có tác dụng làm mát, hỗ trợ tiêu hóa, giảm căng thẳng và cải thiện hô hấp. 

Bạc hà

Hạt cỏ cà ri

Gia vị hạt cỏ cà ri là sản phẩm được làm từ hạt của cây cỏ cà ri (Trigonella foenum-graecum), một loại cây thuộc họ Đậu (Fabaceae). Hạt cỏ cà ri có hình dáng nhỏ, màu vàng nâu và hương thơm đậm đà, hơi đắng với vị đặc trưng, thường được sử dụng như một loại gia vị và thảo dược.

Hạt cỏ cà ri được dùng trong nhiều món ăn, đặc biệt là trong ẩm thực Ấn Độ, Trung Đông và Bắc Phi. Người ta thường sử dụng hạt nguyên hoặc nghiền thành bột để làm gia vị trong các món cà ri, nước sốt, bánh mì hoặc món hầm. Khi được rang sơ, hạt cỏ cà ri có hương vị đậm đà hơn, làm tăng sức hấp dẫn cho món ăn.

Ngoài giá trị ẩm thực, hạt cỏ cà ri còn có nhiều lợi ích sức khỏe nhờ chứa chất xơ, protein, và các hợp chất chống oxy hóa. Gia vị này thường được sử dụng để hỗ trợ tiêu hóa, cải thiện đường huyết, và bổ sung dưỡng chất trong các chế độ ăn uống lành mạnh. Với tính ứng dụng phong phú, hạt cỏ cà ri là một nguyên liệu quan trọng trong cả ẩm thực và y học truyền thống.

Hạt cỏ cà ri

Thì là

Cây thì là (Cuminum cyminum), một loại cây thuộc họ Hoa tán (Apiaceae). Cây có lá mảnh, tỏa hương thơm ấm áp đặc trưng và mang vị cay và đắng nhẹ nhàng, hơi ngọt. Tùy vào nền văn hóa, thì là được dùng dưới dạng cây tươi hoặc hạt thì là khô.

Trong văn hóa ẩm thực Trung Đông, Ấn Độ, Mexico và Bắc Phi, hạt có thể được rang sơ để tăng thêm hương vị và dùng nguyên hạt trong món súp, cà ri, hoặc nghiền thành bột làm gia vị cho món thịt nướng, bánh mì, hay các món ninh.

Không chỉ là một gia vị thơm ngon, hạt thì là còn nổi bật với lợi ích sức khỏe nhờ chứa nhiều chất chống oxy hóa và hợp chất có lợi như cuminaldehyde. Hạt thì là hỗ trợ tiêu hóa, giảm viêm, và có thể giúp cải thiện sức khỏe tim mạch. Với tính ứng dụng cao, gia vị hạt thì là là một phần không thể thiếu trong các nền ẩm thực toàn cầu.

Lá và hạt thì là

Cây hương thảo

Gia vị cây hương thảo là sản phẩm được chế biến từ lá của cây hương thảo (Salvia rosmarinus), một loại cây thân gỗ thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae). Lá hương thảo có hình dài, hẹp, màu xanh đậm và mang hương thơm mạnh mẽ, tươi mát, hơi cay nồng và có vị nhẫn nhẹ đặc trưng.

Gia vị này thường được sử dụng dưới dạng lá tươi hoặc lá khô:

• Lá tươi: Dùng trực tiếp để ướp thịt, cá, hoặc trang trí món ăn.
• Lá khô: Sấy khô và nghiền nhỏ, rất phổ biến trong các món nướng, hầm, và nước xốt.

Cây hương thảo được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực, đặc biệt trong chế biến món Âu như gà nướng hương thảo, khoai tây nướng, hoặc cá hồi ướp hương thảo. Không chỉ làm gia vị khi chế biến, hương thảo còn chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa và có đặc tính kháng viêm, hỗ trợ tuần hoàn máu và cải thiện trí nhớ.

Cây hương thảo

Mẹo chọn các loại bột gia vị nấu ăn hằng ngày

Gia vị là linh hồn của ẩm thực, góp phần tạo nên hương vị đặc trưng và sự hấp dẫn cho từng món ăn. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách chọn bột gia vị sao cho đảm bảo chất lượng, an toàn sức khỏe và giữ được hương vị tự nhiên nhất. Dưới đây là một số mẹo hữu ích giúp bạn lựa chọn được các loại gia vị tốt cho sức khỏe để nấu ăn hàng ngày:

• Ưu tiên gia vị tự nhiên: Ưu tiên chọn các loại gia vị tốt cho sức khỏe có độ nguyên chất cao (không pha lẫn tạp chất hay chất phụ gia hóa học) như nghệ, gừng, tỏi, quế, hoặc hạt tiêu. Nếu có thể, hãy chọn các loại gia vị tốt cho sức khỏe được chứng nhận hữu cơ. Những sản phẩm này thường không sử dụng hóa chất trong quá trình sản xuất, an toàn hơn cho sức khỏe.
• Chú ý hạn sử dụng: Gia vị tươi hoặc có ngày sản xuất gần đây sẽ giữ được hương vị và dưỡng chất tốt nhất. Vì vậy, hãy luôn kiểm tra ngày sản xuất và hạn sử dụng trên bao bì để đảm bảo gia vị còn mới và giữ được hương vị tốt nhất. Đối với các gia vị khô, hãy bảo quản trong hộp kín để tránh ẩm mốc.
• Quan sát màu sắc và mùi hương: Gia vị chất lượng thường có màu sắc tự nhiên. Mùi hương đặc trưng và không có dấu hiệu ẩm mốc.
• Lựa chọn đúng loại cho món ăn: Mỗi loại gia vị phù hợp với một phong cách ẩm thực khác nhau. Ví dụ, bột nghệ tạo màu vàng đẹp cho món cà ri, trong khi bột quế phù hợp cho món tráng miệng hoặc thức uống.
• Sử dụng đúng liều lượng: Dù các loại gia vị tốt cho sức khỏe, nhưng hãy sử dụng vừa đủ để món ăn vừa ngon miệng vừa đảm bảo cân bằng dinh dưỡng.
• Mua gói nhỏ nếu sử dụng ít: Nếu bạn không dùng thường xuyên, nên mua gói nhỏ để tránh lãng phí và đảm bảo bột gia vị luôn tươi mới.

Lựa chọn các loại gia vị tốt cho sức khỏe đúng cách để món ăn ngon và lành mạnh

Hy vọng bài viết trên của Cao đẳng Du lịch Sài Gòn đã giúp bạn sử dụng các loại gia vị tốt cho sức khỏe trên để biến mỗi bữa ăn hằng ngày thành hành trình ẩm thực đa dạng, giàu hương vị và có lợi cho sức khỏe của bản thân cùng gia đình. Để khai thác tối đa giá trị dinh dưỡng và sức khỏe từ các loại gia vị, sinh viên có thể theo học chuyên ngành Kỹ thuật Chế biến Món ăn tại Cao đẳng Du lịch Sài Gòn. 

Chương trình đào tạo chuyên ngành này cung cấp kiến thức chuyên sâu về cách lựa chọn, kết hợp và chế biến nguyên liệu, giúp tối ưu giá trị dinh dưỡng trong từng món ăn. Đồng thời, sinh viên sẽ được rèn luyện kỹ năng thực hành tại các cơ sở đào tạo chuyên nghiệp, học hỏi từ các đầu bếp giàu kinh nghiệm và nắm bắt xu hướng ẩm thực hiện đại.

Ngoài ra, chương trình còn trang bị kiến thức về an toàn thực phẩm, quản lý nguyên liệu, cách sáng tạo thực đơn phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng và thị hiếu khách hàng. Sau khi tốt nghiệp, sinh viên có thể làm việc trong các nhà hàng, khách sạn, hoặc tự kinh doanh trong lĩnh vực ẩm thực, góp phần nâng cao chất lượng bữa ăn và sức khỏe cộng đồng.